Ijzergebreksanemie

Ijzergebreksanemie is de meest voorkomende vorm van bloedarmoede en ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende ijzer heeft om voldoende hemoglobine te maken. Zonder genoeg ijzer kan het bloed niet efficiënt zuurstof vervoeren naar weefsels, wat vermoeidheid en kortademigheid veroorzaakt.

Oorzaken zijn onder meer frequent menstrueel bloedverlies bij vrouwen, bloedverlies door ziekte of operatie (bijvoorbeeld GI-bloedingen), een onvoldoende ijzerrijk dieet, malabsorptie (zoals bij celiakie), en een verhoogde behoefte aan ijzer tijdens zwangerschap of snelle groei bij kinderen. Ook veganistische of vegetarische diëten kunnen ertoe bijdragen als ijzerrijk voedsel ontbreekt of slecht wordt opgenomen.

Symptomen zijn vaak vermoeidheid, kortademigheid bij inspanning, bleke huid, duizeligheid en hartkloppingen. Bij kinderen kunnen leerproblemen en gedragsveranderingen voorkomen. Soms bestaan er nauwelijks specifieke klachten en worden afwijkingen toevallig bij bloedonderzoek aangetroffen.

Diagnostiek gebeurt via bloedonderzoek. Typisch ziet men een microcytische, hypochrome anemie. IJzerstatus toont meestal laag serumijzer, laag ferritine en hoge TIBC met een lage transferrinesaturatie; ferritine kan wel normaal of verhoogd zijn bij ontstekingen. In volwassenen zoekt men ook naar een oorzaak van bloedverlies (bijv. occult GI-bloeding). Soms kan aanvullend onderzoek nodig zijn.

Behandeling richt zich op het herstellen van ijzervoorraden en het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Orale ijzertherapie (bijvoorbeeld ferrosulfaat) meestal 100-200 mg elementair ijzer per dag, bij voorkeur op een lege maag en met vitamine C voor betere opname; bij bijwerkingen of malabsorptie kan IV-ijzer worden toegepast. De responstijd is meestal binnen een week tot tien dagen merkbaar in het reticulocytenaantal, met een Hb-stijging van circa 0,7–1 g/dL per week. Nameleijk afrondend herstel van ferritine kan maanden duren. Preventie gebeurt via ijzerrijke voeding en onderhoudstherapie wanneer nodig, met aandacht voor mogelijke onderliggende aandoeningen.