Gerinnsel

Een gerinnsel, vaak aangeduid als trombus of bloedstolsel, is een klonter van bloed die ontstaat in een bloedvat of in het hart. Het bestaat uit fibrine, bloedplaatjes en rode en witte bloedcellen. Gerinnsels kunnen overal in het vasculaire systeem voorkomen, maar komen het meest voor in aderen (diepe veneuze trombose) of arteriële vaten, en kunnen leiden tot belemmering van de bloedstroom of losraken en elders een verstopping veroorzaken (embolie).

De aanleg tot vorming van een gerinnsel wordt vaak verklaard aan de hand van Virchow’s triade: stase (langdurige stilstand van bloed), beschadiging van de vaatwand, en hypercoagulabiliteit (overactieve bloedstolling). Factoren zoals immobilisatie, chirurgie, kanker, zwangerschap, roken en erfelijke trombofilieën spelen een rol.

Er zijn verschillende typen en locaties. Een trombus ontstaat ter plaatse en kan zich uitbreiden, terwijl een embolus een losgeraakt stuk stolsel is dat met de bloedstroom meereist en op een andere plek een verstopping veroorzaakt. Arteriële trombi bevatten vaak veel bloedplaatjes; veneuze trombi bestaan vaker uit fibrine en cellen en ontstaan bij stase.

Klinische verschijnselen variëren met de locatie. Diepe veneuze trombose in het been geeft pijn, zwelling en verkleuring; longembolie kan plotselinge kortademigheid en pijn op de borst veroorzaken; beroerte of hartinfarct geven neurologische of cardiopulmonale symptomen.

Diagnostiek omvat klinische inschatting, bloedtesten (zoals D-dimeer) en beeldvorming: duplex-ultrasound voor ledematen, CT-angiografie of MRI voor longen en hersenen. Behandeling bestaat uit antistolling (anticoagulantia), soms trombolyse of mechanische verwijdering van het stolsel, en in sommige gevallen het plaatsen van een IVC-filter. Preventie richt zich op risicofactoren, mobilisatie, compressietherapie en gepersonaliseerde antistollingsbehandeling.