bloedtesten

Bloedtesten zijn medische analyses die worden uitgevoerd op een bloedmonster om de gezondheid vast te stellen, aandoeningen te diagnosticeren of de voortgang van behandelingen te volgen. Het bloed biedt informatie over celtypen, organen en stofwisselingsprocessen en wordt ingezet bij screening, diagnose, risicobeoordeling en monitoring van aandoeningen.

Veelvoorkomende typen zijn onder meer een volledig bloedbeeld (hemoglobine, rode en witte bloedcellen en trombocyten), biochemische panelen (lever- en nierfuncties, elektrolyten en glucose), het lipidenprofiel (totaal cholesterol, HDL, LDL en triglyceriden) en hormoonspiegels. Infectie- en immunologische tests tonen soms antistoffen of antigenen aan, en een zwangerschapstest meet hCG. Daarnaast zijn er tests voor stolling, vitamine- en mineralenstatus en toxines. Voor diabetes, hart- en nierziekten en leverproblemen worden vaak meerdere tests tegelijk aangevraagd.

Procedure: bloed wordt meestal langs een ader afgenomen in een kliniek of laboratorium door een getrainde medewerker. Bij kinderen kan ook een vingerprik of capillair bloedmonster worden gebruikt. De verzamelde stalen gaan naar het laboratorium in speciale buisjes met additieven (bijv. EDTA voor hematologie, natriumcitraat voor stolling of heparine voor chemie). Serum of plasma wordt verkregen na centrifugatie en geanalyseerd met geautomatiseerde analyzers. Pre-analytische factoren zoals eten, medicijngebruik en tijd tot analyse kunnen de resultaten beïnvloeden.

Interpretatie en beperkingen: resultaten worden vergeleken met referentiewaarden die afhangen van leeftijd, geslacht en fysiologische toestand. Factoren zoals recente maaltijden, tijdstip van afname, ziekte of medicijngebruik kunnen waarden beïnvloeden. Een test geeft meestal een indicatie en moet door een arts worden geïnterpreteerd; afwijkingen kunnen vals-positief of vals-negatief zijn en soms aanvullende onderzoeken vereisen.

Kwaliteit en toepassingen: bloedtesten zijn essentieel voor screening, diagnose en monitoring van gezondheidsproblemen en voor wetenschappelijk onderzoek. De nauwkeurigheid hangt af van de kwaliteit van de monsters, de gebruikte technieken en de laboratoriumnormen. Resultaten moeten altijd in de context van klinische bevindingen worden beoordeeld.