bloedvat

Bloedvaten vormen het vaatstelsel en vervoeren bloed door het lichaam. Ze bestaan uit slagaderen (arteriën) die bloed vanaf het hart wegvoeren, aderen die bloed terug naar het hart brengen, en haarvaten (capillairen) die gas- en stofwisseling in weefsels mogelijk maken. Meestal vervoeren slagaderen zuurstofrijk bloed en aderen zuurstofarm bloed, met uitzondering van de longcirculatie, waarbij longslagaders zuurstofarm bloed en longaders zuurstofrijk bloed vervoeren.

Wanden van bloedvaten bestaan uit drie lagen: tunica intima (endotheel), tunica media (gladde spiercellen en elastische vezels) en tunica externa of adventitia. Slagaderen hebben doorgaans dikkere wanden en meer elastische vezels dan aderen; aderen bevatten vaak kleppen en opereren onder lagere druk. Capillairen zijn dunwandig en bestaan uit endotheel met basaalmembraan, en vormen netwerken die uitwisseling van zuurstof, kooldioxide en voedingsstoffen mogelijk maken.

Functie en regulatie: slagaderen brengen bloed onder hogere druk naar weefsels; aderen verzamelen bloed en brengen het terug naar het hart, vaak geholpen door skeletspierpomp, ademhaling en kleppen. Capillaire netwerken vormen de belangrijkste plek voor gaswisseling en stofuitwisseling. De diameter van bloedvaten wordt lokaal gereguleerd door endotheelcellen en gladde spieren, via mediatoren zoals stikstofoxide, endotheline en prostaglandinen, en door autonome regelsystemen.

Pathologie: veelvoorkomende aandoeningen zijn vaatverkalking (arteriosclerose), aneurysma, trombose en spataderen. Slechte bloedvatfunctie kan ischemie of bloedingen veroorzaken. Diagnose gebeurt met beeldvorming zoals duplex-ultrageluid, CT- of MRI-angiografie; behandeling omvat leefstijlaanpassingen, medicatie en soms chirurgie of endovasculaire ingrepen.