Gerinnsels

Een gerinnsel, in medische termen een thrombus, is een semi-vaste massa die ontstaat bij bloedstolling. Het bestaat uit fibrine, bloedplaatjes en cellen uit de bloedbaan en kan de doorstroming van bloed in een ader of slagader belemmeren. Als een gerinnsel loskomt en met het bloed meereist, kan het elders in het lichaam een embolie veroorzaken.

Er bestaan twee hoofdtypen: veneuze trombi en arteriële trombi. Veneuze trombi ontstaan meestal in diepe aderen van de ledematen en bestaan vaak uit veel fibrine en rode bloedcellen; arteriële trombi ontstaan bij beschadiging van het endotheel en plaques en bevatten meer bloedplaatjes. Een losgeraakt trombus kan leiden tot een longembolie, een beroerte of andere orgaanschade, afhankelijk van de plek waar het vastloopt.

Oorzaken liggen in wat artsen de Virchow’s triade noemen: verstoorde bloedstroom (stase), endotheelbeschadiging en hypercoagulabiliteit. Risicofactoren zijn immobilisatie, chirurgie, kanker, zwangerschap, hormonale anticonceptie, roken, obesitas en erfelijke trombofilieën.

Diagnose gebeurt op basis van verdenking en beeldvorming. Veelgebruikte onderzoeken zijn duplex-ultrasound voor diepe veneuze trombose, CT-angiografie voor arteriële occlusies en bloedtesten zoals de D-dimeer. Behandeling bestaat uit antistollingsmiddelen (DOACs, heparine of warfarine); in sommige ernstige gevallen kan thrombolyse of mechanische verwijdering noodzakelijk zijn. Preventie omvat mobilisatie, compressiekousen en gerichte maatregelen bij hoogrisico-situaties, bijvoorbeeld rondom chirurgie.

Complicaties zijn recidief trombose en longembolie met mogelijk ernstige gevolgen. De prognose varieert sterk naar locatie, omvang en onderliggende oorzaken.