integratienormen

Integratienormen zijn criteria of referentiekaders die aangeven in hoeverre iemand of een groep deel uitmaakt van de samenleving. Ze geven handvatten aan beleid, onderzoekers en maatschappelijke organisaties om integratie te meten, te vergelijken en te verbeteren. Er is geen universele set normen die overal geldt; integratienormen variëren per land, context en doel van het onderzoek.

Typische dimensies die bij integratienormen worden betrokken omvatten taalvaardigheid, arbeidsparticipatie, opleidingsniveau en inkomen, woon- en leefomstandigheden, sociale contacten met inwoners zonder migratieachtergrond, en betrokkenheid bij civiele of poltieke processen. Daarnaast gaat men soms ook in op kennis van instituten en samenleving of op houdingen en normen zoals tolerantie en solidariteit. In de praktijk worden deze indicatoren vaak gecombineerd in een integratie-index of in afzonderlijke maatstaven die elkaar aanvullen, en kunnen ze zowel op individueel als op groepsniveau worden toegepast. De meting kan zowel op basis van enquêtes als administratieve gegevens plaatsvinden en kan cross-sectioneel of longitudinaal zijn, zodat ontwikkelingen in de tijd zichtbaar worden.

Het gebruik van integratienormen dient verschillende doelen, waaronder het evalueren van beleid, het identificeren van achterblijvende groepen en het monitoren van sociale cohesie. Tegelijkertijd roept het critici op vanwege normative bias en het risico van stigmatisering of overmatige homogenisering van diverse groepen. Kritisch beleid vraagt daarom naar contextsensitiviteit, participatie van betrokken gemeenschappen en het erkennen van uiteenlopende vormen van integratie die niet altijd op gelijke wijze meetbaar zijn.

In samenhang met integratienormen worden verwante concepten zoals sociale inclusie, assimilatie, multiculturalisme en maatschappelijke participatie benoemd, waarmee een breed begrip van integratie in hedendaags beleid en onderzoek wordt afgebakend.