evalueren

Evalueren is het systematisch controleren en analyseren van een object, proces of resultaat om de waarde, kwaliteit of effect vast te stellen. Het doel is vaak om adequaat inzicht te krijgen en daarop te kunnen sturen. Evalueren kan zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens betreffen en kan plaatsvinden op verschillende niveaus, van individuele prestaties tot brede beleidseffecten.

Toepassingsgebieden van evalueren zijn onder meer onderwijs, waar leeruitkomsten en didactische kwaliteit worden beoordeeld; bedrijfs- en projectmanagement, waar processen, producten of resultaten worden getoetst; en beleid of zorg, waar naleving, effectiviteit en efficiency worden onderzocht. Het woord evalueren staat vaak in de nabijheid van termen als evaluatie en beoordeling, maar heeft een bredere reikwijdte dan louter oordelen.

Er zijn verschillende typen evaluatie. Formatieve evaluatie vindt tijdens een proces plaats en heeft als doel verbetering mogelijk te maken; summatieve evaluatie gebeurt aan het eind en richt zich op de eindwaardering. Daarnaast kan evalueren zowel evaluatieve als diagnostische elementen bevatten, bijvoorbeeld het achterhalen van oorzaken van bepaalde resultaten of leerproblemen.

Methoden en instrumenten bij evalueren omvatten rubrics en checklisten, observaties, tests en examens, enquêtes en interviews, evenals data-analyse en reviewprocessen. Betrouwbaarheid en validiteit, transparantie en betrokkenheid van belanghebbenden zijn belangrijke kwaliteitscriteria in evaluaties.

Het evaluatieproces kent doorgaans fasen zoals planning, gegevensverzameling, analyse, verslaglegging en besluitvorming. De uitkomsten dienen als input voor bijsturing, besluitvorming en verantwoording, met aandacht voor ethische overwegingen zoals privacy en bias.