Stuxnetaanval

Stuxnetaanval is de term die wordt gebruikt voor een geavanceerde computerworm die in 2010 werd ontdekt en gericht was op industriële controlesystemen met als doel Iraans kernprogramma te saboteren door centrifuges in Natanz op subtiele wijze te manipuleren. De malware richtte zich op Siemens Step7-programmeerbare logische controllers (PLC’s) en kon de besturingslogica en sensormetingen wijzigen, waardoor de centrifuges op gevaarlijke snelheden draaiden terwijl operators normale procesgegevens zagen.

Ontwikkeling en verspreiding vonden plaats via Windows-systemen en maakten gebruik van meerdere zero-day kwetsbaarheden plus speciale verspreidingsmechanismen, waaronder besmette USB-sticks. Stuxnet gebruikte gestolen digitale certificaten om als betrouwbaar programma te verschijnen en bevatte een rootkit om zijn aanwezigheid op geïnfecteerde systemen te verbergen. Eenmaal in een netwerk met PLC-toegang kon de worm de logica van de PLC’s beïnvloeden en daarmee de werking van de centrifuges verstoren.

Impact: het operationele doel was Iraanse nucleaire verrijking te vertragen en te compliceren. Schattingen variëren over de omvang van de schade; bronnen noemen honderden tot ongeveer duizend centrifuges die buiten gebruik raakten of kapot gingen. Desondanks bleef de faciliteit operationeel en het kernprogramma werd aanzienlijk vertraagd.

Ontdekking en toewijzing: Stuxnet werd in 2010 het eerst aangetroffen door het Israëlische bedrijf VirusBlokAda. Latere analyses van beveiligingsbedrijven suggereren een staatssponsoring met betrokkenheid van onder meer de Verenigde Staten en Israël, hoewel hiervoor geen officiële bevestiging bestaat. Het wordt gezien als een mijlpaal in cyberoorlogsvoering en illustreert hoe malware fysiek letsel aan kritieke infrastructuur kan veroorzaken.

Erfenis: Stuxnet leidde tot bredere aandacht voor cybersecurity van industriële controlesystemen, stimuleerde defensieve maatregelen en samenwerking tussen overheid en industrie, en voegde een belangrijk hoofdstuk toe aan debat over de ethiek en legaliteit van staatsgeheime cyberoperaties.