Semiautonoom

Semiautonoom is een term die in verschillende technologische domeinen wordt gebruikt om een systeem te beschrijven dat opereert met een gedeeltelijke mate van autonomie. Zulke systemen kunnen bepaalde taken zelfstandig uitvoeren en routinematige beslissingen nemen zonder voortdurende menselijke ingreep, maar blijven afhankelijk van menselijke supervisie voor niet-standaard beslissingen, uitzonderingen of veiligheidskritieke acties. De term geeft hierbij een tussenpositie aan ten opzichte van handmatig bestuur en volledige automatisering en wordt toegepast in robotica, transport en softwaretoepassingen.

Semiautonoom-systemen worden doorgaans gerealiseerd via een control loop die autonomie koppelt aan menselijke betrokkenheid. In een human-in-the-loop (HITL) model moet de mens cruciale beslissingen goedkeuren of controleren; in een human-on-the-loop model bewaakt de mens het systeem en kan ingrijpen wanneer nodig, terwijl het systeem veel taken zelfstandig uitvoert. Volledige autonome werking ligt buiten semiautonoom.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn onder meer semi-autonome voertuigen met functies voor automatisch rijden die wel toezicht van de bestuurder vereisen; drones die taken volgens vaste regels uitvoeren maar om complexe manoeuvres de menselijke autorisatie vragen; en industriële robots die repetitieve taken uitvoeren terwijl mensen uitzonderingen afhandelen.

Belangrijke overwegingen zijn veiligheid, verantwoordelijkheid en betrouwbaarheid. Duidelijke grenzen voor autonomie, robuuste failsafes en beveiligingsmaatregelen, en aandacht voor latentie, cyberbeveiliging en uitlegbaarheid zijn essentieel, evenals afstemming op regelgeving en ethische normen.

Gerelateerde concepten zijn autonomie, automatisering, en mens-in-de-lus of mens-om-de-lus besturing. De term wordt vooral in engineering en beleidscontexten gebruikt en definities kunnen per domein verschillen.