Luchtkwaliteitsbeheer

Luchtkwaliteitsbeheer is het geheel van beleid en praktijken gericht op het beschermen en verbeteren van de kwaliteit van de buitenlucht en het verminderen van blootstelling aan schadelijke stoffen. Het doel is het voorkomen van gezondheidsproblemen, ecosystemenschade en verminderde leefkwaliteit door schaarse bronnen van verontreiniging te beheersen.

Belangrijke verontreinigende stoffen zijn onder meer fijn stof (PM2.5, PM10), stikstofoxiden NOx, ozon O3, zwaveldioxide SO2, koolmonoxide CO en vluchtige organische stoffen (VOC's). Blootstelling aan deze stoffen is in verband gebracht met ademhalings- en hart- en vaatziekten en kan vooral kwetsbare groepen treffen, zoals kinderen, ouderen en mensen met bestaande aandoeningen.

Monitoring en data: luchtdicht meetnetwerken met stations van nationale instituten zoals RIVM en KNMI en burgernetwerken (Luchtmeetnet) leveren gegevens. Modellen en prognoses worden gebruikt om de huidige situatie te evalueren, naleving van normen te toetsen en toekomstige ontwikkelingen te voorspellen.

Beleidskader: op Europees niveau gelden de Richtlijn Luchtkwaliteit en aanvullende richtlijnen; nationale en regionale overheden implementeren normen, plannen en maatregelen om zowel de feitelijke concentraties als blootstelling te verlagen.

Instrumenten en maatregelen: emissie­standaarden voor industrie en vervoer, verkeersbeperkende maatregelen, zones met lage emissies, stimulering van schone energie en technologische verbeteringen, en communicatie over luchtkwaliteit naar het publiek.

Ruimtelijke planning en transport: stedelijke inrichting, openbaar vervoer, fietsenbeleid en vermindering van autoverkeer dragen bij aan betere luchtkwaliteit.

Governance: beleid is multilevel, met EU, nationale, provinciale en gemeenten; betrokkenheid van belanghebbenden en publiek, en transparante informatievoorziening. Effectief luchtkwaliteitsbeheer vereist integrale samenwerking over sectoren en jurisdicties.