voorspellen

Voorspellen is het proces waarbij men een verwachting formuleert over toekomstige gebeurtenissen op basis van beschikbare gegevens, modellen en deskundig oordeel. Een voorspelling is een uitspraak over wat waarschijnlijk zal gebeuren, vaak met bijbehorende onzekerheid.

Het begrip wordt in diverse disciplines toegepast. In de meteorologie voorspelt men het weer. In de economie en financiën geven modellen aan hoe economische variabelen zich kunnen ontwikkelen. In de gezondheidszorg worden prognoses gemaakt over de toestand van een patiënt. In datawetenschap worden voorspellingsmodellen gebruikt om uit historische data toekomstige uitkomsten te schatten, bijvoorbeeld met tijdreeksen, regressie, Bayesiaanse inferentie en machine learning.

Een belangrijk kenmerk van voorspellen is onzekerheid. De kwaliteit van een voorspelling hangt af van de beschikbaarheid en representativiteit van de data, de validiteit van het model en de aannames die worden gemaakt. Veelgebruikte evaluatiemethoden zijn foutmaten zoals MAE en RMSE, probabilistische scores zoals de Brier-score en het geven van betrouwbaarheids- of credibiliteitsintervallen. Daarnaast spelen transparantie, herhaalbaarheid en het voorkomen van overfitting een grote rol bij de ontwikkeling en toepasbaarheid van voorspellingsmodellen.

Voorspellingen kunnen ethische en maatschappelijke gevolgen hebben, bijvoorbeeld bij beleid, marketing of medische besluitvorming. Er is aandacht voor bias, verantwoording en de mate van onzekerheid die communicatief en verantwoord moet worden gepresenteerd. In het Nederlands onderscheidt men vaak voorspellend werkwoord gebruiken (voorspellen) en het zelfstandig naamwoord (voorspelling); soms worden de termen door elkaar gebruikt afhankelijk van de context.