feitelijke

Feitelijke is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord afgeleid van feit, een woord met de betekenis van gebeurtenis, realiteit of wat als feit kan worden vastgesteld. Feitelijk betekent daarmee ‘werkelijk’, ‘in werkelijkheid’ of ‘daadwerkelijk’ en wordt gebruikt om aan te geven dat iets op feiten berust in plaats van op veronderstelling, verwachting of juridische constructies.

In het dagelijks spraakgebruik kan feitelijk worden vertaald als “in werkelijkheid” of “eigenlijk”. Zo spreken mensen over de feitelijke situatie, de feitelijke gang van zaken of een feitelijke bevinding, waarbij het accent ligt op wat er echt gebeurt of bestaat in contrast met wat men misschien denkt of hoopt.

In juridische en administratieve contexten heeft feitelijk een specifieke aantrekkingskracht: het onderscheid tussen wat feitelijk is gebeurd en wat juridisch als situatie geldt. Veelgebruikte termen zijn feitelijke handelingen of feitelijke gedragingen (de werkelijke daden van iemand), tegenover meer abstracte of juridische constructies. Zo verwijst het begrip naar wat uit empirische waarneming kan worden vastgesteld, in tegenstelling tot wat door regels of wetten wordt aangenomen of opgelegd.

Etimologisch komt feitelijk van feit, wat in het Oudnederlands en moderne taal verwijst naar een gebeurtenis of wat als waar kan worden vastgesteld. In vertaling kan feitelijk met “factual” of “actual” worden weergegeven, afhankelijk van de context, terwijl “werkelijk” of “in werkelijkheid” ook gangbaar zijn. Feitelijk gebruikt een realiteitsgerichte nuans: het benadrukt wat daadwerkelijk is gebeurd of bestaat.