Fotosensibilisatie

Fotosensibilisatie is een verhoogde gevoeligheid van de huid en meestal ook van ogen voor licht, die optreedt wanneer een fotosensibiliserende stof in het lichaam aanwezig is en in contact komt met licht, meestal UV-A of zichtbaar licht. Het kan leiden tot huidklachten na normale zonblootstelling en kan zowel door medicatie als door bepaalde planten, voeding of ziekte worden veroorzaakt.

Het mechanisme berust op lichtabsorptie door de fotosensitizer, waarna het molecuul in een aangeslagen toestand komt. Deze energie kan leiden tot twee hoofdtypen fotochemical reacties: Type I, waarbij radicaalreacties voorkomen, en Type II, waarbij toxische singlet-zuurstof wordt gevormd. Beide routes veroorzaken schade aan huidcellen en weefsels. De klinische verschijnselen variëren van milde rode huid en pijn tot ernstigere ontstekingsreacties of blaren, afhankelijk van de dosis, de soort fotosensitizer en de lichtblootstelling. Klinisch onderscheidt men fototoxische (niet-immunologisch) en fotoallergische (immuun-gemedieerde) reacties. Fototoxische responsen treden vaak direct op na blootstelling, fotoallergische reacties zijn meestal vertraagd en kunnen eczeemachtig zijn.

Oorzaken en voorbeelden van fotosensibilisatoren zijn onder meer bepaalde geneesmiddelen (zoals tetracyclines, sulfonen, kinolonen, furocoumarines, amiodaron), enkele chemische stoffen en porfyrine-gebaseerde aandoeningen. Ook exotische planten, voedingsmiddelen en zeldzame ziekten kunnen een rol spelen. Diagnose berust op klinische presentatie, anamnese en het identificeren van mogelijk gebruikte fotosensibiliserende middelen; sommige gevallen vereisen fototests of fotopatch-tests.

Preventie omvat vermijden van blootstelling aan sterk zonlicht, gebruik van beschermende kleding en breed-spectrum zonfilters, en het overwegen van alternatief medicatie wanneer fotosensibilisatie vermoed wordt. Behandeling richt zich op symptoombestrijding en eventueel stopzetten van de triggering stof.