Dysesthesieën

Dysesthesieën zijn abnormale sensorische ervaringen die als onaangenaam worden ervaren. Ze kunnen branderig, schielend, stekend, prikkelend of elektrisch aanvoelen en kunnen spontaan voorkomen of ontstaan bij prikkeling, zoals aanraking, temperatuur of kleding. Dysesthesieën verschillen van paresthesieën, die doorgaans gevoelsmatig onschuldig zijn en niet pijnlijk worden waargenomen.

Oorzaken van dysesthesieën liggen vaak in zenuw- of hersenzenuwbeschadiging. Perifere neuropathieën (bijvoorbeeld bij diabetes, alcoholmisbruik of vitaminedeficiënties), zenuwcompressie (carpaal tunnel syndroom), postherpetische neuralgie en andere neuropathische syndromen kunnen dysesthesieën veroorzaken. Ook centrale oorzaken zoals beroerte, multiple sclerose of hersentrauma kunnen tot deze verschijnselen leiden.

Pathofysiologisch ontstaat dysesthesie door afwijkingen in vezelbanen en centrale verwerking van pijnsignalen. Beschadigde C-vezels of veranderde thalamus- en corticale verwerking kunnen leiden tot hyperalgesie, allodynie en aanhoudende onaangename sensaties, soms in combinatie met intolerantie voor bepaalde stimuli.

Diagnose van dysesthesieën is meestal klinisch. Onderzoek kan bestaan uit neurologisch onderzoek, nerve conduction studies of elektromyografie om neuropathie aan te tonen, en eventueel kwalitatieve sensorische tests. Beeldvorming kan worden toegepast om andere oorzaken uit te sluiten.

Behandeling richt zich op verlichting van de symptomen en het behandelen van de onderliggende oorzaak. Voor neuropathische pijn zijn vaak medicijnen zoals tricyclische antidepressiva, SNRIs, en gabapentinoïden effectief; topische middelen zoals capsaïcine of lidocaïnepleisters kunnen helpen. Niet-farmacologische opties zijn fysiotherapie, cognitieve gedragstherapie, en bij refractaire gevallen neuromodulatie (bijv. spinale cord stimulatie). De prognose is variabel en hangt af van de onderliggende oorzaak en de respons op behandeling.