Contrastreacties

Contrastreacties zijn nadelige reacties die kunnen ontstaan bij het gebruik van radiologisch contrastmiddel tijdens beeldvormende onderzoeken zoals CT- of MRI-scans. Ze variëren van mild tot levensbedreigend en kunnen optreden direct bij toediening of later. Over het algemeen worden reacties onderverdeeld in onmiddellijke reacties (binnen enkele minuten tot een uur) en vertraagde reacties (uren tot dagen na toediening).

De gebruikte contrastmiddelen verschillen qua samenstelling en risico. Iodinated contrast media worden veel toegepast bij CT en angiografie, terwijl gadoliniumhoudende contrastmiddelen worden gebruikt bij MRI. Bij onmiddellijke reacties komen vaak symptomen voor als misselijkheid, duizeligheid, opvliegend gevoel, warmtegevoel, urticaria, jeuk en in sommige gevallen bronchospasme of hypotensie. Ernstige reacties zoals anafylactische shock of ernstig longoedeem vereisen onmiddellijke behandeling. Vertraagde reacties zijn vaker huiduitslag of milde pruritus en ontstaan meestal binnen uren tot dagen na toediening.

Risicofactoren voor contrastreacties zijn onder meer een voorgeschiedenis van reacties op contrastmiddelen, astma of atopie, hoge doseringen en snelle infusie, en mogelijke nierproblematiek die het risico op contrast-gerelateerde complicaties kan vergroten. Het risico op nefrotoxische nieraandoeningen is vooral relevant voor iodinated contrastmedia, terwijl bij gadolinium de zeldzamere maar ernstigere kans op nefrogene systeemfibrose ( NSF) geldt bij ernstige nierinsufficiëntie; nieuwere macrocyclische gadoliniumverbindingen hebben doorgaans een lager risico.

Behandeling en preventie richten zich op tijdige herkenning en maatregelen bij een reactie: stoppen van het contrast, toegankelijke resuscitatieapparatuur, en behandeling van milde symptomen met antihistaminica; bij een anafylactische reactie is onmiddellijke toediening van adrenaline en ondersteuning van de luchtweg essentieel. Preventie omvat premedicatie bij hoog risico, gebruik van zo laag mogelijke dosis en voorkeur voor iso- of laag-osmolair contrast media, hydratatie ter vermindering van nierbeschadiging en het beoordelen van de nierfunctie voorafgaand aan het gebruik van gadolinium.