zoonotische

Zoonotische (zoonotische) ziekten zijn infectieziekten die van dieren op mensen kunnen overspringen. De term verwijst naar aandoeningen veroorzaakt door pathogenen zoals virussen, bacteriën, parasieten en schimmels die normaal bij dieren voorkomen maar in sommige gevallen mensen kunnen besmetten. Dier- en menspopulaties kunnen hierbij fungeren als reservoir, vector of tussenhost, wat de overdracht van ziektekiemen mogelijk maakt.

Overdracht kan direct plaatsvinden door contact met dieren, bijvoorbeeld via bijten of krabben, of via het hanteren van dierproducten en besmette omgevingen. Voedselgerelateerde zoonosen ontstaan door blootstelling aan besmet voedsel of water. Vectoren zoals teken, muggen en vlooien kunnen ziekteverwekkers tussen dieren en mensen overbrengen. Ook via omgevingsroutes zoals urine, uitwerpselen of besmette aarde is overdracht mogelijk.

Voorbeelden van zoonotische ziekten zijn onder meer rabies, influenza-virussen die van dieren op mensen kunnen overspringen, hantavirus, leptosporose, salmonellose en campylobacteriose, toxoplasmose (toxoplasma gondii) afkomstig van katten, en echinococcosis. Daarnaast spelen tick-borne ziekteborreliose zoals de ziekte van Lyme en andere zoönotische infecties een belangrijke rol. De exacte risico’s variëren per regio en afhankelijk van lokale dierpopulaties en menselijke activiteiten.

Preventie en publieke gezondheidsstrategie richten zich op een One Health-benadering waarbij mens, dier en milieu samenwerken. Belangrijke maatregelen zijn surveillance van infecties bij dieren en mensen, vaccinatie van dieren tegen bepaalde ziekten (bijvoorbeeld rabies bij honden), voedselveiligheid en hygiëne, veilige omgang met dieren en dierlijke producten, en voorlichting over risico’s en gedragsmaatregelen.