vochtbalans

Vochtbalans is het evenwicht tussen vochtinname en vochtverlies in het lichaam. Een gezonde vochtbalans zorgt ervoor dat het lichaamsvolume en de osmotische samenstelling stabiel blijven, wat cruciaal is voor cellulaire functies, de bloedsomloop en temperatuurregeling. In een gezonde toestand stemmen inname en verlies doorgaans met elkaar overeen.

Het menselijk lichaam bevat ongeveer 50-60% water van het lichaamsgewicht. Het water is verdeeld in intracellulaire ruimte (ongeveer twee derde) en extracellulaire ruimte (ongeveer een derde, inclusief plasma en interstitiële vloeistof). De vochtbalans wordt geregeld door dorst en hormonale systemen zoals antidiuretisch hormoon (ADH), het renine-angiotensine-aldosteronsysteem (RAAS) en natriuretische peptiden. Verlies vindt plaats via urine en feces, maar ook via zweten, ademhaling en huidverdamping (insensible losses).

Vochtinname ontstaat door drinken, voedsel en metabole waterproductie; verlies treedt op via urine, feces, zweten, ademhaling en andere routinematige verliezen. Een volwassene heeft meestal een dagelijkse inname van ongeveer 2,0 tot 2,5 liter en een vergelijkbaar verlies, afhankelijk van klimaat, activiteit en gezondheid. Bij ouderen kan de regeling minder robuust zijn.

Storingen kunnen uitdroging of vochtretentie veroorzaken, met elektrolytenveranderingen zoals hyponatriëmie of hypernatriëmie. Symptomen van uitdroging zijn dorst, droog mondslijmvlies en verminderde urine; overvocht kan leiden tot oedeem, kortademigheid en verhoogde bloeddruk.

In klinische situaties wordt vochtbalans gemeten door het bijhouden van vochtinname en -uitgifte en het controleren van gewicht en elektrolyten. Behandeling richt zich op het corrigeren van de oorzaak en het aanpassen van vochtinname en -toediening, bijvoorbeeld via orale hydratatie, intraveneuze vloeistoffen of diuretica.