evenwicht

Evenwicht is een toestand waarin verschillende krachten, factoren of processen zodanig met elkaar samenwerken dat geen van hen de overhand krijgt en veranderingen op termijn tot een minimum beperkt blijven. In het dagelijks taalgebruik verwijst het naar een stabiele situatie waarin orde wordt gehandhaafd ondanks invloeden van buitenaf.

In de natuurkunde en techniek spreekt men van mechanisch of fysisch evenwicht. Bij statisch evenwicht zijn de som van alle krachten en de momenten nul, waardoor een object stil blijft. Bij dynamisch evenwicht kan een object in beweging verkeren, maar er is een constante balans tussen tegengestelde krachten of energietrends, zodat de toestand niet verandert op macroniveau.

In de scheikunde wordt chemisch evenwicht bereikt wanneer de snelheid van de voorwaartse reactie gelijk is aan die van de terugwerkende reactie, zodat de concentraties van reagerende stoffen constant blijven op lange termijn. Dit kan verschuiven onder invloed van temperatuur, druk of concentratie (Le Chatelier).

Bij organismen wordt vaak gesproken van homeostase, een dynamisch evenwicht van vitale parameters zoals temperatuur en vocht. In ecosystemen kan evenwicht verwijzen naar de balans tussen populaties en hulpbronnen, waardoor trajectories van verandering beheersbaar blijven.

Economisch en sociaal: marktevenwicht ontstaat wanneer vraag en aanbod elkaar ontmoeten, waardoor prijs en hoeveelheid tot een evenwichtsniveau convergeren.