veiligheidkritieke

Veiligheidkritieke is een term die verwijst naar systemen, onderdelen of functies waarvan het falen of een defect ernstige schade kan veroorzaken, zoals letsel, overlijden of grote milieu- of economische schade. In ontwerp, productie en exploitatie vereist dit een expliciete focus op veiligheid, risk management en een onderbouwing dat het risico tot aanvaardbaar niveau is teruggebracht.

De term wordt gebruikt in talloze sectoren, waaronder de auto-industrie, luchtvaart, spoorwegen, medische apparaten, procesindustrie en kernenergie. Vaak gaat het om software of hardware die directe controle uitoefent op gevaarlijke processen of die veiligheidskritieke beslissingen maakt.

Belangrijke concepten zijn onder meer hazard analysis, risk assessment, en safety integrity. Het ontwerp volgt vaak een veiligheidslevenscyclus met specificatie, architectuur, implementatie, integratie, validatie en operationele veiligheid. Redundantie, fail-safety, monitoring, en diverse implementaties dragen bij aan veiligheid. Een veiligheidsdoel wordt meestal beoordeeld met veiligheidsintegriteitsniveaus (SIL) of sector-specifieke niveaus zoals ASIL in ISO 26262.

Standards en regelgeving vormen de basis voor veiligheidkritieke systemen. IEC 61508 is de generieke norm voor functionele veiligheid; ISO 26262 specificeert automotive veiligheidsnormen, EN 50128 voor rail, IEC 62304 voor medische software, ISO 13849-1 voor machineveiligheid. Certificatie, onafhankelijke audits en bewijsvoering (veiligheidsgevallen) zijn gebruikelijk.

Uitdagingen omvatten het voorkomen van over- en onderontwerp, het waarborgen van traceerbaarheid van eisen tot testen, en voortdurende evaluatie tijdens de operationele fase. Een systematische aanpak en duidelijke aansprakelijkheid dragen bij aan betrouwbare veiligheidkritieke systemen.