ontstekingsziekten

Ontstekingsziekten zijn een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de afweer van het lichaam onbedoeld langdurige ontstekingsreacties veroorzaakt. Ze kunnen auto-immuun zijn, waarbij het afweersysteem eigen weefsels aanvalt, of autoinflammatoir, waarbij de aangeboren immuunrespons overactief is zonder autoantistoffen. De ontsteking kan chronisch zijn en meerdere organen tegelijk raken, zoals gewrichten, huid, darmen of bloedvaten.

De onderliggende oorzaken zijn vaak een combinatie van genetische factoren, veranderingen in de immuunregulatie en omgevingsinvloeden. Cytokinen zoals TNF-α, IL-1 en IL-6 spelen een belangrijke rol bij de ontstekingsreacties. Triggers kunnen infecties, roken en stress zijn, maar in veel gevallen blijft de precieze oorzaak onbekend.

Symptomen variëren per aandoening, maar kenmerken van ontsteking zoals pijn, zwelling, warmte en vermoeidheid komen vaak voor. Bij ontstekingsziekten kunnen chronische koorts, gewichtsverlies of orgaanschade optreden. Het stellen van de diagnose gebeurt op basis van klinisch beeld, laboratoriumwaarden (bijv. verhoogde CRP of ESR, autoantistoffen), beeldvorming en soms weefselonderzoek.

Behandeling is gericht op het remmen van ontsteking en het voorkomen van beschadiging van organen. Dit kan bestaan uit ontstekingsremmers zoals NSAID's, ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's), en biologische of gerichte therapieën die TNF-α, IL-6, IL-12/23 of JAK-remmers blokkeren. Levensstijl en revalidatie, preventie van comorbiditeiten en regelmatige follow-up zijn ook belangrijk.

Voorbeelden van inflammatoire aandoeningen zijn reumatoïde artritis, systemische lupus erythematodes, ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, en vasculitis. De behandeling is meestal afhankelijk van het specifieke ziektebeeld en de ernst, en wordt afgestemd op de individuele patiënt.