mengingseffecten

Mengingseffecten zijn effecten die optreden wanneer twee of meer factoren tegelijk aanwezig zijn en de gecombineerde uitkomst afwijkt van wat men zou verwachten op basis van de som van hun afzonderlijke effecten. In de statistiek wordt dit verschijnsel doorgaans aangeduid als interactie of interactie-effect.

Mengingseffecten worden gemeten door statistische modellen waarin hoofd effecten worden aangevuld met een interactieterm, bijvoorbeeld X1, X2 en X1*X2. Een significante interactie geeft aan dat de effectgrootte van X1 afhangt van de waarde van X2 en omgekeerd. Interpretatie kan afhankelijk zijn van de meetnauwkeurigheid en de gebruikte schaal (additief versus multiplicatief).

Voorbeelden zijn onder meer in de geneeskunde en psychologie: een geneesmiddel kan anders werken wanneer een voedingssupplement tegelijk wordt toegediend; een onderwijsinterventie kan samen met feedback leiden tot hogere leerresultaten dan elk middel afzonderlijk. In ecologie en economie komen soortgelijke interacties voor tussen milieufactoren of marktcondities en specifieke interventies.

Types van mengingseffecten zijn onder meer positieve menging (synergie), waarbij de gecombineerde uitwerking groter is dan de som van de afzonderlijke effecten, en negatieve menging (antagonisme), waarbij het gezamenlijk effect kleiner is dan verwacht. Er bestaan ook additieve en multiplicatieve interpretaties, afhankelijk van de gebruikte statistische schaal.

Overwegingen bij onderzoek zijn onder meer voldoende steekproefomvang, vermijding van overinterpretatie, schaalafhankelijkheid en kans op confounding. Toepassingsgebieden zijn onder andere geneeskunde, gedragswetenschappen, ecologie, economie en marketing.

Zie ook: statistische interactie, factorialontwerp, mixed-effects modellen, hoofd- en interactie-effecten.