luchtverontreinigingen

Luchtverontreinigingen zijn verontreinigende stoffen en deeltjes die in de atmosfeer voorkomen en schadelijk kunnen zijn voor de menselijke gezondheid, het milieu en het klimaat. Ze kunnen als primaire verontreinigingen direct in de lucht aanwezig zijn of ontstaan via chemische reacties na uitstoot (secundaire verontreinigingen). Bronnen variëren van natuurlijke processen tot menselijke activiteiten.

Belangrijke verontreinigende stoffen zijn onder meer fijn stof (PM2.5 en PM10), stikstofoxiden NOx (vooral NO2), zwaveldioxide SO2, ozon op leefniveau (O3), koolmonoxide CO, vluchtige organische stoffen (VOCs) en zware metalen. Ammoniak speelt een rol bij de vorming van secundaire deeltjes en verzuring.

De belangrijkste bronnen zijn verkeer en transport (auto’s, vrachtwagens, diesel), industrie en energieproductie, landbouw (ammoniakemissie), en huishoudelijke verwarming. Natuurlijke bronnen zoals bosbranden en stof kunnen bij dragen. Locatie, weer en seizoen bepalen mede de concentraties en blootstelling.

Effecten op de gezondheid omvatten irritatie van ogen en luchtwegen, hoesten en kortademigheid. Langdurige blootstelling verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, longziekten en vroegtijdige sterfte. Milieueffecten zijn onder meer verzuring van ecosystemen, verminderde fotosynthese en schade aan gebouwen en monumenten.

Monitoring en beleid richten zich op het meten van concentraties en het bereiken van nationale en Europese normen. In Nederland gebeurt dit via RIVM en regionale instanties, met maatregelen zoals emissiereducties, schonere voertuigen, lage-emissiezones en betere woningverwarming. Het doel is een gezonde lucht en een minder milieubelastend systeem.