dislipidemieën

Dislipidemieën zijn stoornissen in het lipidenmetabolisme waarbij de concentraties van cholesterol, triglyceriden of HDL-cholesterol in het bloed afwijken van wat normaal wordt geacht. De belangrijkste lipiden zijn LDL-cholesterol (LDL-C), HDL-cholesterol (HDL-C) en triglyceriden.

Typen dislipidemieën variëren. Veelvoorkomend is verhoogd LDL-C, soms in combinatie met hoge triglyceriden en/of verlaagde HDL. Ook kunnen enkel verhoogde triglyceriden of lage HDL voorkomen. Daarnaast bestaan erfelijke vormen zoals familiaire hypercholesterolemie en familiaire hypertriglyceridemie. Dislipidemieën dragen bij aan het risico op atherosclerose en hart- en vaatziekten.

Oorzaken zijn verdeeld in primair (genetisch) en secundair. Primair omvat genetische stoornissen die het lipidenmetabolisme beïnvloeden. Secundaire oorzaken zijn onder meer obesitas, diabetes mellitus, hypothyreoïdie, nefropathie, bepaalde medicijnen en ongezonde leefstijl.

Diagnose vindt meestal plaats via een lipidpanel met metingen van totaal cholesterol, LDL-C, HDL-C en triglyceriden. Nuchter kunnen aanbevelingen variëren per richtlijn, maar herhaalde metingen en evaluatie van risicofactoren zijn gebruikelijk. Bij duidelijke familiaire belasting of hoog cardiovasculair risico kan ook een uitgebreide risicobeoordeling plaatsvinden.

Behandeling is gericht op verlaging van het LDL-C en, indien nodig, op verlag­ing van triglyceriden en verhoging van HDL-C. Leefstijlaanpassingen zijn essentieel: gezond eetpatroon (waaronder onverzadigde vetten en weinig verzadigd vet, vezelrijke voeding), regelmatige lichamelijke activiteit, gewicht beheersen en stoppen met roken. Medicatie omvat doorgaans statines als eerste keus; aanvullende middelen zijn ezetimibe, fibraten, niacine en omega-3 vetzuren. Bij inadequate respons of genetische vormen kunnen PCSK9-remmers, inclisiran, bempedoïne of in zeldzame gevallen LDL-apherese worden toegepast. Regelmatige follow-up en evaluatie van cardiovasculair risico zijn essentieel, evenals screening van familieleden bij erfelijke vormen.