Paniekstoornis

Paniekstoornis is een angststoornis die wordt gekenmerkt door terugkerende onverwachte paniekaanvallen en blijvende zorgen over het krijgen van toekomstige aanvallen, vaak gepaard gaande met gedragsveranderingen om aanvallen te voorkomen. Een paniekaanval is een plotselinge golf van intense angst met lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, zweten, trillen, kortademigheid, duizeligheid, misselijkheid, en een gevoel van verlies van controle of naderend onheil.

Voor de diagnose paniekstoornis is doorgaans vereist dat de persoon gedurende minstens een maand aanzienlijke zorgen heeft over toekomstige aanvallen of zich op een niet-gezond wijze gedraagt om aanvallen te vermijden. Soms leidt dit tot angst voor specifieke plaatsen of situaties, wat kan uitmonden in agorafobie.

Oorzaken en risicofactoren van paniekstoornis zijn multifactorieel en omvatten genetische aanleg, mogelijk onevenwichtigheden in neurotransmitters, en omgevingsstress zoals traumatische gebeurtenissen. De stoornis komt vaker voor bij mensen met andere angststoornissen of een depressie.

Diagnose wordt gesteld door een klinisch interview en evaluatie, met uitsluiting van lichamelijke aandoeningen die de symptomen kunnen veroorzaken. In diagnostische termen wordt gekeken naar de aanwezigheid van herhaalde onverwachte paniekaanvallen en ten minste één maand aanhoudende zorgen of gedragsveranderingen gerelateerd aan de aanvallen, volgens DSM-5 of ICD-criteria.

Behandeling richt zich op cognitieve gedragstherapie (CBT), vaak met blootstelling aan lichamelijke sensaties (interoceptieve exposure), en/of medicatie zoals selectieve serotonineheropnamers (SSRI's) of SNRI's. Benzodiazepines kunnen kortdurend worden gebruikt onder medisch toezicht, maar hebben risico op afhankelijkheid. Vroege en gecombineerde behandeling verhoogt de kans op herstel.