uitsluiting

Uitsluiting is het proces waarbij individuen of groepen systematisch buiten de toegang tot middelen, rechten en sociale participatie worden gehouden. In sociologisch gebruik verwijst het vooral naar sociale uitsluiting, maar het begrip kan ook economisch of politiek van aard zijn.

De belangrijkste vormen zijn sociale uitsluiting (beperkte deelname aan arbeid, onderwijs, huisvesting en gezondheidszorg), economische uitsluiting (armoede en gebrek aan economische kansen), politieke uitsluiting (beperkte of geen stemrechten of politieke invloed) en digitale uitsluiting (gebrek aan toegang tot internet en digitale vaardigheden).

Oorzaken en mechanismen omvatten discriminatie, stigma en vooroordelen, structurele economische factoren, betrekkingen tussen immigratie, etniciteit, gender en taalbarrières, geografische segregatie en ontoereikende wet- en regelgeving. Uitsluiting ontstaat vaak door een combinatie van persoonlijke omstandigheden en maatschappelijke structuren, waardoor sommige groepen minder kansen krijgen.

Gevolgen zijn verslechterde toegang tot onderwijs en arbeid, gezondheid en huisvesting; verhoogde armoede, maatschappelijke marginalisatie en intergenerationele achterstand. Uitsluiting kan leiden tot sociale fragiliteit en beperkt maatschappelijk draagvlak.

Beleidsreacties richten zich op inclusie, gelijke toegang tot basisvoorzieningen, anti-discriminatiewetgeving, activerings- en arbeidsmarktbeleid, betaalbare huisvesting en digitale inclusie. Doel is het verminderen van belemmeringen, vergroten van participatie en versterking van sociale cohesie.