fragiliteit

Fragiliteit is een begrip dat in verschillende vakgebieden wordt gebruikt om kwetsbaarheid te beschrijven. In de gezondheidszorg verwijst het meestal naar frailty bij ouderen, terwijl in de materialenleer fragiliteit de neiging van een stof of constructie beschrijft om onder belasting te breken. In beide gevallen gaat het om een beperkt reservevermogen dat bij stress sneller tot problemen leidt.

In de geriatrie is fragiliteit een klinisch syndroom gekenmerkt door afgenomen fysiologische reserve en verminderde veerkracht tegen stressoren zoals ziekte, chirurgie of infectie. Bij fragiele personen kan een relatief kleine gezondheidsstressor leiden tot plotse achteruitgang in functioneren, langer herstel en toegenomen zorgbehoefte.

Diagnostiek: verschillende meetinstrumenten bestaan. Een veelgebruikt fenotype is Fried frailty phenotype met kenmerken als onbedoeld gewichtsverlies, uitputting, zwakte, langzame wandelsnelheid en lage fysieke activiteit. Ook bestaan de deficit-accumulation index en de Clinical Frailty Scale. Prevalentie stijgt met de leeftijd.

Risikofactoren en gevolgen: leeftijd, meerdere aandoeningen, ondervoeding, sedentarisme en polyfarmacie spelen een rol. Fragiliteit gaat gepaard met verhoogd risico op vallen, ziekenhuisopnamen, functionele achteruitgang en sterfte; complicaties zoals delirium en langer verblijf komen vaker voor.

Behandeling en preventie: benadering via een comprehensive geriatric assessment en een multidisciplinaire aanpak. Behandeling richt zich op behoud of verbetering van spierkracht en mobiliteit (zoals weerstandstraining), adequate voeding, aanpak van polyfarmacie, vaccinaties en valpreventie. Doel is het verminderen van kwetsbaarheid en het behoud van zelfstandigheid.

Naast de medische betekenis wordt fragiliteit ook in engineering en techniek gebruikt om de kwetsbaarheid van materialen of systemen voor fragiele breuk bij lage belasting te beschrijven; de term dient als conceptueel kader voor risico-inschatting.