Paniekaanval

Een paniekaanval is een plotselinge episode van intense angst of onbehagen, meestal gepaard gaande met lichamelijke verschijnselen. De aanval piekt meestal binnen enkele minuten en verdwijnt daarna meestal binnen ongeveer 20 tot 30 minuten. De verschijnselen kunnen heel heftig aanvoelen en mensen kunnen het gevoel hebben dat ze de controle verliezen, gek maken of zelfs sterven. Een paniekaanval is vervelend maar doorgaans niet lichamelijk gevaarlijk; wel kan de ervaring zo schrikken dat iemand extra hulp zoekt en zelden leiden tot het vermijden van situaties.

Symptomen die vaak voorkomen zijn onder andere een snelle hartslag, zweten, beven, kortademigheid of benauwdheid, pijn of druk op de borst, duizeligheid of licht in het hoofd, misselijkheid, kippenvel of warmte- en kouverschijnselen, tintelingen, en een gevoel van onwerkelijkheid (depersonalisatie) of derealisatie. Mensen kunnen bang zijn voor een volgende aanval, wat kan leiden tot vermijding van situaties of aanhoudende zorgen.

Oorzaken en risicofactoren zijn multifactorieel. Stress, een bedreigende gebeurtenis, genetische factoren en een aanwezige angststoornis kunnen een rol spelen. Het ontstaat vaak onverwacht of in situaties waarin men zich onveilig voelt. Fysieke aandoeningen zoals hyperventilatie en stimulanten kunnen de effecten nabootsen of versterken, waardoor medisch onderzoek soms nodig is om andere oorzaken uit te sluiten.

Behandeling kan bestaan uit psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie en blootstellingstechnieken. Medicatie zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) of serotonine- en noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s) kan op lange termijn helpend zijn; benzodiazepines worden meestal beperkt gebruikt vanwege afhankelijkheidsrisico. Zelfhulpstrategieën zoals ademhalingsoefeningen, regelmatige beweging, voldoende slaap en beperkte stimulantia kunnen klachten helpen verminderen. Als aanvulling kan men leren herkennen van triggers en een stappenplan voor coping ontwikkelen.

In sommige gevallen wijst een patroon van herhaalde aanvallen en zorgen over nog meer aanvallen op een paniekstoornis. Raadpleeg bij aanhoudende klachten een huisarts of (kinder-)psychiater voor evaluatie en behandeling. Bij plotselingen hart- of ademhalingsklachten of ernstige pijn ontstaat onmiddellijke medische hulp.