Overtuigingen

Overtuiging is een mentale positie waarin iemand een proposition als waar aanneemt en daar doorgaans een zekere mate van zekerheid aan toekent. Overtuigingen ontstaan door ervaringen, opvoeding en informatie uit de omgeving. Ze verschillen in sterkte en in de bereidheid ze te herzien bij nieuw bewijs en kunnen deel uitmaken van iemands wereldbeeld, wat invloed heeft op hoe men informatie interpreteert en beslissingen neemt.

Overtuigingen kunnen privé zijn of collectief. Voorbeelden zijn religieuze overtuigingen, politieke ideeën, morele opvattingen en opvattingen over wetenschap of gezondheid. Ook aangenomen regels en normen binnen een gemeenschap vallen hieronder. Overtuiging en kennis raken elkaar, maar zijn niet altijd hetzelfde: men kan overtuigd zijn terwijl het bewijs onzeker is.

De vorming van overtuigingen hangt samen met socialisatie, informatiebronnen en persoonlijke ervaringen. Het proces omvat interpretatie van bewijs en cognitieve biases, zoals bevestigingsbias en rationalisatie. Emoties en identiteit spelen vaak een rol. Overtuigingen kunnen veranderen wanneer overtuigend tegenbewijs aanwezig is, of wanneer men reflecteert en nieuwe informatie eerlijk afweegt.

Over overtuigingen geldt dat ze gedrag en communicatie sterk sturen. Ze kunnen samenwerking vergemakkelijken bij gedeelde opvattingen, maar ook conflicten veroorzaken bij onverenigbare overtuigingen. Open dialoog, kritisch denken en toegang tot betrouwbare informatie kunnen de kans vergroten dat overtuigingen worden herzien.

Vanuit een epistemologisch oogpunt geldt dat overtuigingen beoordeeld moeten worden op basis van geldigheid, rechtvaardiging en de sterkte van het bewijs. Een pluralistische en respectvolle benadering draagt bij aan een realistische en aanpasbare set overtuigingen.