Frictiepal

Frictiepal is een term die in tribologie af en toe wordt gebruikt om te verwijzen naar het tegenliggende oppervlak in een frictiepaar. Het frictiepal is één van de twee contactlichamen die onderling in relatieve beweging wrijvingskrachten en mogelijk slijtage veroorzaken. In veel literatuur wordt vaker gesproken van frictiepaar; wanneer men expliciet één kant van het contact benoemt, kan men spreken van het frictiepal.

De eigenschappen van een frictiepal, zoals materiaaltype, hardheid, oppervlaktestructuur en aanwezigheid van een coating of smeermiddel, beïnvloeden samen met het tegenliggende oppervlak de geleverde wrijvingskrachten en de slijtage. De combinatie van twee frictiepal en tegenliggend oppervlak bepaalt onder meer de wrijvingscoëfficiënt en het slijtagegedrag. Verschillende smeermingsregimes (grenslaag, gemengd, hydrodynamisch) kunnen de rol van elk frictiepal variëren.

Voorbeelden: in een glijlagersysteem is het asoppervlak een frictiepal ten opzichte van de binnenste lagerbuis; in een remsysteem vormen remblok en remschijf een frictiepaar; in tandwielen zijn beide contactvlakken tussen de tanden frictiepal en tegenliggend oppervlak.

Metingen: de wrijving wordt doorgaans uitgedrukt als de wrijvingscoëfficiënt (μ) en slijtage als volumeverlies of gewicht. Tribometers, zoals pin-on-disk of bout-on-disk opstellingen, worden gebruikt om de interactie tussen frictiepal en tegenpartij te karakteriseren en om materialen en coatings te evalueren. Ontwerpkeuzes richten zich op het minimaliseren van onnodige wrijving en slijtage terwijl voldoende frictie voor functioneren behouden blijft.

De term frictiepal komt vooral voor in enkele Nederlandse bronnen; internationaal wordt vaker gesproken van frictiepaar of counterface. De uitdrukking helpt bij het beschrijven van de rol van een specifiek onderdeel in de tribologische interactie.