Darmzotten

Darmzotten, in het Nederlands ook wel villi intestinalis genoemd, zijn vingerachtige uitsteeksels van het slijmvlies van de dunne darm. Ze vergroten het oppervlaktevolume van de mucosa aanzienlijk, waardoor de absorptie van voedingsstoffen efficiënter kan plaatsvinden.

Anatomie en histologie: elke darmvilt bevat een kern van lamina propria met haarvaten en een centrale lacteal (een lymfevat), bedekt door een enkelvoudig cilindrisch epitheel met absorptieve enterocyten en mucineproducerende gobletcellen. Aan het apicale oppervlak liggen microscopisch uitgestrekte microvilli, die samen het borstvlies- of glycocalixvlak vormen. De villi rusten op de crypten van Lieberkühn, waarin stamcellen zitten die voortdurend nieuwe enterocyten en gobletcellen produceren.

Functie: de villi dienen primair voor oppervlakteverruiming en absorptie. Koolhydraten, aminozuren en wateroplosbare vitaminen worden via de capillairen opgenomen, terwijl vetten via de lactealen in het lymfesysteem terechtkomen. De villi spelen ook een rol bij enzymatische afbraak en selectieve transporten door de brush border.

Locatie en variatie: darmvilli komen vooral voor in de duodenum en jejunum, met mindere aantallen in het ileum. De hoogte en cryptdiepte variëren langs het maagdarmkanaal en kunnen door ziekte worden gewijzigd.

Ontwikkeling en turnover: enterocyten in de villi worden voortdurend vervangen; nieuwe cellen ontstaan in de crypten en migreren naar het tips van de villi, waar ze na ongeveer 3 tot 5 dagen afsterven.

Pathologie en klinische relevantie: villusatrofie of blunting is kenmerkend voor celiac disease en andere villus-atrofie-ziekten, wat leidt tot malabsorptie en diarree. Infecties (zoals Giardia), tropische sprue en auto-immuun enteropathie kunnen vergelijkbare veranderingen veroorzaken. Diagnostiek draait om histologische beoordeling van biopten en de villus-crypt verhouding.