Aderverkalking

Aderverkalking, meestal aangeduid met de medische term atherosclerose, is een geleidelijk proces waarbij de wanden van slagaders vernauwen en verslechteren door de vorming van plaques. Deze plaques bestaan uit vetachtige resten zoals cholesterol, calcium en ontstekingscellen. Naarmate de plaques groeien, verkleint het slagaderlumen en neemt de bloeddoorstroming af. Een plaque kan scheuren, waardoor een bloedstolsel kan ontstaan dat een slagader volledig afsluit. Dit kan leiden tot een hartaanval, beroerte of andere ernstige complicaties. Aderverkalking is een belangrijkste oorzaak van hart- en vaatziekten, zoals coronaire hartziekte en perifere vaatziekten.

Oorzaken en risicofactoren: atherosclerose is multifactorieel. Erfelijkheid kan de kwetsbaarheid voor vaatwandstoornissen beïnvloeden. Leefstijlfactoren spelen een grote rol: hoog LDL-cholesterol, laag HDL-cholesterol, hoge bloeddruk, diabetes, roken, overgewicht, weinig lichaamsbeweging en een ongezond dieet. Leeftijd, geslacht en familiegeschiedenis zijn niet-modificeerbare factoren. Het metabool syndroom verhoogt het risico.

Symptomen en diagnose: in de vroege stadia geeft aderverkalking meestal weinig of geen klachten. Bij aanzienlijke verstopping kunnen klachten ontstaan zoals pijn op de borst bij inspanning (angina), pijn in de benen bij lopen (claudicatio intermittens) of TIAs/beroerte bij beschadigde halsslagaders. Diagnostiek omvat bloedonderzoek (lipidenprofiel, glucose), en beeldvorming zoals duplex-ultragrafie van de halsslagaders, CT-calciumscore en CT- of MR-angiografie. In sommige gevallen is invasieve angiografie nodig.

Behandeling en preventie: het doel is vertragen van de progressie en preventie van complicaties. Gezonde leefstijl, stoppen met roken en regelmatige lichamelijke activiteit zijn essentieel. Medicatie zoals statines verlaagt het LDL-cholesterol; controle van bloeddruk en bloedsuiker is belangrijk. Antitrombotische medicatie kan in bepaalde gevallen worden voorgeschreven. Bij ernstige vernauwingen kan revascularisatie nodig zijn, bijvoorbeeld PCI of bypassoperatie. Vaccinaties en algemene preventie dragen bij aan verminderd risico.