stamceltherapie

Stamceltherapie verwijst naar behandelingen die gebruikmaken van stamcellen om beschadigd weefsel te herstellen of ziekten te behandelen. Stamcellen kunnen zich onderscheiden door het vermogen zich te ontwikkelen tot verschillende celtypen en door hun potentie zich te delen. Behandelingen variëren van autologe transplantaties tot experimentele injecties en celtherapieën die gericht zijn op regeneratie.

Bronnen van stamcellen zijn onder meer autologe cellen uit de eigen lichaamsweefsels (meestal beenmerg of bloed) en allogene cellen van een donor. Embryonale stamcellen en induced pluripotente stamcellen (iPSCs) worden ook onderzocht. iPSCs zijn afgeleid van volwassen cellen door genetische modificatie, wat onderzoek naar diverse toepassingen mogelijk maakt.

De meest gevestigde toepassing is hematologische stamceltransplantatie voor aandoeningen zoals leukemie en lymfoom. Buiten de hematologie is er onderzoek naar orthopedische aandoeningen, oogzorg en neurologische aandoeningen; bij veel mogelijke toepassingen ontbreekt echter overtuigend bewijs van klinische effectiviteit. Praktijken variëren sterk in basis en strengere klinische onderbouwing is vaak vereist.

Procedure en risico’s: bij autologe transplantatie worden stamcellen verzameld, verwerkt en teruggegeven aan de patiënt. Allogene transplantatie vereist compatibiliteit en brengt immunologische risico’s met zich mee, zoals infecties, afstoting of graft-versus-host-disease. Bij pluripotente cellen bestaat een risico op ongecontroleerde groei en tumoren. Veel behandelingen vinden plaats binnen gereguleerde klinische onderzoeken of op basis van bewezen indicaties.

Regulering en toekomst: in veel landen vereist stamceltherapie officiële goedkeuring en toezicht; sommige autologe behandelingen zijn beschikbaar voor bestaande indicaties, overige zijn experimenteel. Het veld kent zowel enthousiaste verwachtingen als kritische beoordeling, en er is voortdurende onderzoek naar veiligheid, effectiviteit en nieuwe technologieën zoals CRISPR-gene editing.