transplantaties

Transplantaties zijn medische procedures waarbij een ziek of falend orgaan of weefsel wordt vervangen door een gezond exemplaar uit een donor of door eigen weefsel (autotransplantatie). Transplantaties worden ingedeeld als autologe, allogene of xenogene transplantaties, afhankelijk van de relatie tussen donor en ontvanger. Ze omvatten zowel orgaan- als weefseltransplantaties en kunnen levensreddend zijn bij ernstig falen van een doelorgaan of bij verwondingen.

Orgaantransplantaties: veelvoorkomende typen zijn nier-, lever-, hart- en longtransplantaties. Doorgaans komen organen van overleden (cadaver) of van levende donoren. Toewijzing en matching gebeuren op basis van bloedtype, HLA-type, lichaamsgrootte en klinische urgentie; een crossmatchprocedure controleert afstoting. De transplantatie zelf vereist een complexe operatie en een gespecialiseerd ziekenhuisteam.

Weefseltransplantaties omvatten cornea-transplantaties, hematopoietische stamceltransplantaties (beenmergtransplantaties), en transplantaties van huid, bot en hartkleppen. Ook bij weefsel blijft immunologische afstoting mogelijk; sommige weefsels kunnen uitsluitend van levende donoren komen. De toewijzing is doorgaans minder streng dan bij organen, maar er bestaan veiligheids- en matchingprocedures.

Immunosuppressieve therapie is na transplantatie nodig om afstoting te voorkomen. Medicijnen zoals calcineurineremmers (tacrolimus, ciclosporine), antimetabolieten (mycophenolate) en soms corticosteroïden worden toegepast. Deze therapie verhoogt het risico op infecties en op bepaalde maligniteiten en vereist regelmatige controle en doseringsaanpassing.

Organisatie en ethiek: transplantaties vereisen een goed gereguleerd donorprogramma en ethische richtlijnen. Donorregistratie, publieke bewustwording en eerlijke toewijzing staan centraal. Beleidsontwikkelingen streeft naar toegenomen beschikbaarheid van donororganen binnen de grenzen van autonomie en solidariteit.