rechtszaak

Rechtszaak is een Nederlands begrip voor een juridische procedure waarbij een geschil of een beschuldiging door een bevoegde rechter wordt beslecht. De term wordt gebruikt voor civiele, straf- en administratieve procedures die voorkomen in de rechtspraak van Nederland en in de Nederlandstalige delen van België. Een rechtszaak begint doorgaans met het indienen van een vordering of aanklacht en eindigt met een uitspraak: een vonnis, een beschikking of een verdict, waarna beroep of tenuitvoerlegging mogelijk is.

Civiele rechtszaken behandelen vaak geschillen tussen particulieren, bedrijven of overheden, bijvoorbeeld over contracten, schadevergoeding of eigendom. De procedure kan bestaan uit het uitbrengen van een dagvaarding, het geven van antwoord, hoorzittingen en het indienen van conclusies. De rechtbank beslist uiteindelijk over de vorderingen en kan schadevergoeding, ontbinding of andere maatregelen opleggen. Partijen kunnen doorgaans hoger beroep of cassatie instellen.

Strafzaken worden doorgaans ingesteld door het Openbaar Ministerie. Verdachte wordt opgeroepen, en een zitting kan volgen waarin officieren van justitie en advocaten hun standpunten toelichten. De rechtbank geeft een vonnis en kan een gevangenisstraf, taakstraf of geldboete opleggen. Ook in strafzaken is beroep mogelijk bij hogere rechtbanken en, in sommige systemen, cassatie bij de Hoge Raad.

Administratieve rechtszaken gaan over geschillen met de overheid en worden behandeld door bestuursrechters. Tenuitvoerlegging van vonnissen en besluiten vindt plaats door bevoegde autoriteiten, vaak met tussenkomst van deurwaarders. Jurisprudentie uit rechtszaken vormt een bron voor toekomstige rechtsontwikkelingen.