justitie

Justitie is een term die op meerdere niveaus kan worden begrepen: als concept en als staatsaangelegenheid. Als concept verwijst justitie naar het streven naar eerlijkheid en gelijke behandeling binnen een rechtsorde: het toekennen van rechten en plichten, het bestraffen van onrecht en het waarborgen van due process. In rechtsfilosofie draait het om principes van rechtvaardigheid, procedurele eerlijkheid en de verdeling van rechten en kansen.

Als instelling verwijst Justitie naar de ministeries of departementen die belast zijn met de handhaving van de rechtsorde, de rechtsbedeling en de openbare veiligheid. In Nederland is het ministerie tegenwoordig bekend als Ministerie van Justitie en Veiligheid, met verantwoordelijkheid voor rechtspraak, wetgeving, migratie, politie en defensie- en veiligheidsbeleid. In België bestaat de federale justitie als tak van de overheid die gerechtelijke orde, het Openbaar Ministerie en de juridische diensten ondersteunt. Veel andere landen kennen vergelijkbare organen onder namen als Ministry of Justice, Department of Justice of Justice and Security.

Belangrijke taken van justitie-instellingen zijn onder meer de rechtspraak (rechtbanken en hoven), het Openbaar Ministerie, de ondersteuning van de wetgeving en rechtsbijstand, en toezicht op de handhaving van de wet en het gevangeniswezen. In cultuur en iconografie is Justitia de personificatie van gerechtigheid, vaak afgebeeld met een weegschaal, een zwaard en een blinddoek.

Etymologisch komt justitia uit het Latijn, en in het Nederlands vertaalt men dit woord doorgaans als rechtvaardigheid of gerechtigheid.