phototherapeutische

Fototherapeutische behandelingen, in het Nederlands vaak fototherapie genoemd, verwijzen naar medische interventies die licht gebruiken om aandoeningen te diagnosticeren, behandelen of voorkomen. Het spectrum omvat ultraviolet (UV) licht, zichtbaar licht en nabij infrarood licht. Licht kan appliceren via lampen, LED-panelen of gespecialiseerde apparaten, soms in combinatie met photosensitizers (PUVA) of als stand-alone lichttherapie.

De werking van fototherapie berust op fotochemische en fotobiologische processen. Licht activeert moleculaire systemen in cellen, veroorzaakt gewenste biologische effecten of remt schadelijke processen. Zo zet blauw licht bilirubine om bij neonatale geelzucht, UV-licht kan bij huidaandoeningen zoals psoriasis de celproliferatie en ontsteking verminderen, en fotodynamische therapie (PDT) gebruikt een photosensitizer die bij blootstelling aan licht reactieve zuurstofsoorten oproept om aangetast weefsel te vernietigen. Lichttherapie voor stemmingsstoornissen valt eveneens onder fototherapie, doordat helder licht gedurende de ochtend de circadiane ritmes en stemming kan stabiliseren.

Toepassingen variëren per modality. In de dermatologie worden UVB- en UVA-therapieën gebruikt voor psoriasis, vitiligo en atopische dermatitis; PDT is effectief bij actinische keratosen en bepaalde huidkankers. Neonatale fototherapie is een veelgebruikte behandeling tegen geelzucht bij pasgeborenen. Lichttherapie wordt ook toegepast bij seizoensgebonden depressie en andere slaap-gerelateerde stoornissen, vaak met specifieke intensiteiten en tijdschema’s.

Veiligheid en toezicht zijn cruciaal: UV-straling kan huid- en oogschade veroorzaken en draagt kanker-risico met zich mee bij langdurige blootstelling; patiënten worden beschermd en dosis en duur zorgvuldig afgesteld. Regelgeving en richtlijnen oefenen toezicht uit op apparatuur, dosering en medische indicatie. Fototherapeutische benaderingen blijven onderwerp van onderzoek en ontwikkeling om effectiviteit te verbeteren en risico’s te beheren.