lampen

Lampen zijn apparaten die elektrische energie omzetten in licht en daarmee voor verlichting zorgen in woningen, op het werk en in openbare ruimten. Meestal bestaan lampen uit een lichtbron en een behuizing of armatuur die de straling regelt en de stroomvoorziening mogelijk maakt. In vaktaal maakt men soms onderscheid tussen de lichtbron (de lamp) en de armatuur die de lamp bevat.

Historisch gezien begonnen mensen met olielampen en kaarsen, gevolgd door gasverlichting. De elektrische gloeilamp maakte eind negentiende eeuw grootschalige verlichting mogelijk, waarna halogeenlampen, fluorescentielampen en LED-lampen verschenen. Sinds het begin van de 21e eeuw winnen LED-lampen aan populariteit door hun hogere efficiëntie en langere levensduur.

Belangrijke typen lampen zijn gloeilampen met tungstenfilament, halogeenlampen, fluorescentielampen (buizen) en compacte fluorescentielampen (CFL’s), en LED-lampen. Deze typen verschillen in helderheid, kleurtemperatuur en verbruik. Helderheid wordt uitgedrukt in lumen, verbruik in watt en kleurtemperatuur in kelvin (bijvoorbeeld 2700–6500 K). LED-lampen bieden meestal de beste combinatie van efficiëntie, lange levensduur en slimme opties; sommige zijn dimbaar.

Sommige lampen vereisen aanvullende elektronica: fluorescentielampen hebben een ballast nodig, terwijl LED-lampen een driver en vaak een geschikte armatuur of dimmer vereisen. Dimbare varianten en slimme lampen kunnen via apps, spraakbesturing of domoticasystemen worden aangestuurd.

Veiligheid en milieu: lampen kunnen heet worden en installatie moet volgens de juiste regels gebeuren. Fluorescentielampen kunnen kwik bevatten en vereisen zorgvuldige recycling aan het eind van hun levensduur; LED-lampen bevatten elektronica die op juiste manier moet worden afgevoerd. Keuze en vervanging kunnen leiden tot energiebesparing en lagere onderhoudskosten.