gloeilampen

Gloeilampen zijn elektrische lampen die licht produceren doordat een dun filament van wolfraam verhit wordt tot gloeien. Het filament bevindt zich in een glazen ampul die onder vacuüm of met inert gas is gevuld, zodat het filament niet snel oxideert en langer meegaat. De meeste gloeilampen hebben een standaardbasis en sluiten aan op gangbare fittings zoals E27 of E14.

Historisch gezien werden praktische gloeilampen in de jaren 1870 onafhankelijk ontwikkeld door Thomas Edison en Joseph Swan. Edison verbeterde het ontwerp door een betere vacuümtechniek, stabielere contacten en een langere levensduur. Al snel werd de technologie wereldwijd toegepast in huishoudelijke verlichting en industrie, wat de manier van leven en werken veranderde.

Typen en eigenschappen: traditionele gloeilampen gebruiken een wolfraamfilament in een vacuüm of met halogeengas; halogeenlampen vormen een veelvoorkomende variant die dezelfde basis gebruiken maar met een halogeen gas, waardoor de lampen compacter kunnen zijn en iets langer meegaan. Voor huishoudelijk gebruik liggen de vermogens doorgaans tussen circa 15 en 100 watt, met lichtopbrengsten die variëren afhankelijk van het vermogen. Levensduur ligt meestal rond de 1000 uur voor standaardvarianten, met langere levensduren voor sommige halogeenmodellen.

Regulering en huidig gebruik: in veel westerse landen zijn traditionele gloeilampen vanwege lage energie-efficiëntie stapvoets uitgefaseerd ten gunste van zeer efficiënte lichtbronnen zoals LED- en spaarlampen. Gloeilampen worden nog wel toegepast in nichetoepassingen of waar goedkope, eenvoudige verlichting vereist is. Ze bevatten over het algemeen geen mercury zoals sommige compacte fluorescente lampen en worden daarom samen met glas en metaal gerecycled of op correcte wijze weggegooid.