halogeen

Halogenen is de Nederlandse benaming voor de groep elementen in het periodiek systeem die groep 17 (VIIa) vormt. De groep omvat fluor (F), chloor (Cl), broom (Br), jodium (I), astatine (At) en tennessine (Ts). Halogenen zijn hoog elektronegatief en vrijwel uitsluitend niet-metalen; ze hebben één elektron nodig om het octet te voltooien, wat bijdraagt aan hun hoge reactiviteit. In chemische verbindingen treden ze vaak op als halide-ionen (F−, Cl−, Br−, I−).

Fysische en chemische eigenschappen: in standaardtoestanden zijn fluor, chloor, broom en jodium diatomische moleculen (F2, Cl2, Br2, I2). Astatine en tennessine zijn radioactief en zeer onstabiel; tennessine is synthetisch en extreem kortlevend. Het elektronenschilpatroon ns2np5 geeft hen een sterke neiging tot het opnemen van een elektron en tot het vormen van verbindingen met metalen en water. Halogenen reageren met water en vormen zure verbindingen, zoals hydrohalische zuren HX (HF, HCl, HBr, HI). Ze kunnen ook interhalogene verbindingen vormen onderling (bijv. ClF, ICl).

Natuurlijke voorkomen en toepassingen: halogenen komen voor in mineralen en zouten, zoals natriumchloride en fluoriden in gesteenten; in zeewater komen halide-ionen veel voor. Praktische toepassingen zijn onder meer desinfectie en waterbehandeling (chlorine), fluoridering van tanden (fluoriden), brandvertragers en industrieel chemisch materiaal (broom), en medische toepassingen (jodium in medicijnen en desinfectiemiddelen). Astatine en tennessine worden hoofdzakelijk in onderzoekscontext gebruikt vanwege hun radioactiviteit.

Veiligheid en opmerkingen: halogenen zijn over het algemeen toxisch en reageringsgevoelig; hun chemische activiteit neemt toe naarmate men hoger in de groep komt. Juiste omgang vereist passende veiligheidsmaatregelen en regelgeving.