nitraatuitspoeling

Nitraatuitspoeling is het proces waarbij nitraat (NO3−) uit de bovenste bodemlagen via percolerend water naar het grondwater of naar oppervlaktewater wordt getransporteerd. Het vindt vooral plaats wanneer stikstofbemesting of dierlijke mestgeving meer stikstof beschikbaar stelt dan de planten kunnen opnemen, en wanneer er neerslag of irrigatie is die water door de bodem laat bewegen. Ook drainage in landbouwgrond kan de uitspoeling versnellen.

In de bodem ontstaan nitrificatieprocessen waarin ammonium (NH4+) wordt omgezet in nitraat. Nitraat is zeer mobiel en slecht gebonden aan bodemdeeltjes, waardoor het gemakkelijk verder kan zakken. Onder natte en zuurstofarme omstandigheden kan denitrificatie optreden, waarbij nitraat wordt omgezet in stikstofgas, maar dit levert doorgaans niet genoeg afname op om uitspoeling volledig te voorkomen.

Factoren die de mate van uitspoeling bepalen, zijn bodemtype (zandige bodems laten sneller uitspoelen), diepte van het grondwater, drainagegraad, neerslag- en irrigatiepatronen, timing en hoeveelheid van stikstofbemesting, gewasopbrengst en de aanwezigheid van organische stof. Ook klimaat en seizoensvariaties spelen een rol.

Gevolgen zijn onder meer verontreiniging van drinkwater met nitraten (risico voor zuigelingen en zwangere vrouwen) en eutrofiëring van oppervlaktewater met algengroei. Beheersing omvat onder meer gerichte bemesting (splitstoken), precisiebemesting en nitrificatie-inhibitors, gewasrotatie en bodembeheer, bufferstroken en drainagebeheer. Regulerende kaders zoals de EU Nitrates Directive stimuleren monitoring en vermindering van uitspoeling.