nitraat

Nitraat is een zout of anion afgeleid van salpeterzuur (HNO3) met de nitraat-ion NO3-. Voorbeelden zijn natriumnitraat (NaNO3) en kaliumnitraat (KNO3). Nitraten komen voor in zowel anorganische zouten als in organische verbindingen, en ze voorkomen in gesteente en bodem.

In de natuur komt nitraat voor in bodem, water en gesteente. Ze ontstaan door oxidatie van stikstofverbindingen en kunnen zich onder vochtige omstandigheden in het milieu ophopen. Nitraten zijn historisch gewonnen uit Chile-zoutpeter en worden tegenwoordig geproduceerd voor landbouwmeststoffen en andere toepassingen.

Belangrijkste toepassingen zijn als stikstofmeststof in de landbouw, die de gewasopbrengst verhoogt en stikstof aan de bodem levert. In de voedingsindustrie worden nitraten en nitrieten gebruikt als conserveringsmiddelen en voor kleurbehoud; nitraten kunnen in het lichaam onder bepaalde omstandigheden in nitrieten worden omgezet, wat gezondheidsoverwegingen oplevert.

Gezondheid en milieu: hoge inname van nitraten kan de zuurstofvoorziening van het bloed beïnvloeden, vooral bij zuigelingen die het nog niet goed kunnen omzetten; langdurige blootstelling via drinkwater of voedsel kan risico’s opleveren. Milieuvervuiling door nitraten veroorzaakt eutrofiëring en algengroei in wateren, wat waterecosystemen kan schaden. Uitspoeling uit landbouwbodems kan grond- en oppervlaktewater vervuilen.

Regelgeving en veiligheid: veel landen hanteren drinkwaternormen en maximale niveaus voor nitraten (bijvoorbeeld circa 50 mg/L NO3- in drinkwater). Een zorgvuldige bemesting en maatregelen om uitspoeling te beperken verminderen milieu-impact en gezondheidsrisico’s.