medicijnreacties

Medicijnreacties zijn ongewenste of onbedoelde reacties op medicijnen die optreden bij normaal gebruik. De term omvat adverse drug reactions (ADR), geneesmiddelinteracties, overgevoeligheidsreacties en andere onvoorspelbare responsen. Hoewel 'bijwerkingen' vaak wordt genoemd, dekt medicijnreacties een bredere reeks uitkomsten, van mild tot ernstig.

ADR variëren van milde klachten zoals misselijkheid tot ernstige, levensbedreigende verschijnselen zoals anafylaxie of orgaanschade. Reacties kunnen dosisafhankelijk zijn of niet-dosisafhankelijk (overgevoeligheid). Daarnaast ontstaan medicijninteracties wanneer twee of meer middelen elkaars werking versterken of remmen, en kunnen withdrawal-effecten optreden bij abrupt stoppen.

Mechanismen omvatten farmacodynamische en farmacokinetische processen. Risicofactoren zijn leeftijd, polyfarmacie, nier- of leverfunctiestoornissen, voorgeschiedenis van allergie, genetische factoren en comorbiditeiten.

Monitoring en rapportage vallen onder farmacovigilantie. Artsen, apothekers en patiënten melden bijwerkingen aan nationale systemen (bijv. Lareb in Nederland). Doel is vroegtijdig signaleren en het identificeren van ernstige of zeldzame reacties. Preventie: grondige medicatiegeschiedenis, rationeel gebruik, juiste dosering bij ouderen en bij nier- of leverproblemen, en vermijden van gevaarlijke combinaties.

Bij verdenking van een medicijnreactie wordt meestal het medicijn gestopt of dosering aangepast, en wordt ondersteunende behandeling geboden. Re-expositie dient te worden vermeden bij ernstige reacties. Patiënten moeten geïnformeerd worden over mogelijke bijwerkingen en wat te doen bij klachten, en zorgverleners dienen bijwerkingen te documenteren en alternatieven te overwegen.