mechanoreceptie

Mechanoreceptie is het zintuiglijke proces waarbij mechanische krachten zoals druk, rek, trek, trillingen en beweging worden omgezet in zenuwsignalen die door het zenuwstelsel kunnen worden waargenomen. Mechanoreceptoren bevinden zich in de huid, in spieren en gewrichten, en in het binnenoor, en leveren informatie over tast, textuur, positie en beweging, evenals gehoor en evenwicht.

In de huid vindt men verschillende typen mechanoreceptoren. Merkel‑cellen (langzaam adaptief) geven fijne details en textuur weer; Meissner‑lichaampjes (snelle adaptatie) reageren op oppervlakkige aanraking; Pacinian‑lichaampjes (diepe druk en trillingen) registreren hoge-frequent vibratie; Ruffini‑endingen (rek/uitrekking) leveren informatie overtrek en houding. Haarfollikelreceptoren reageren op beweging van haren. Proprioceptie wordt mogelijk gemaakt door spierspindels, Golgi‑pezenorganen en receptoren in gewrichten, die informatie leveren over de positie en beweging van het lichaam.

Mechanoreceptoren zetten mechanische stimuli om in receptorpotentialen via mechanosensitive ionkanalen; wanneer de stimulus voldoende sterk is, ontstaan actiepotentialen die langs perifere zenuwvezels (veelal Aβ) naar het ruggenmerg en vervolgens naar de hersenen geleiden. Het somatosensorische systeem verwerkt deze signalen via verschillende banen: fijnere tast en proprioceptie via het dorsale kolom‑mediale lemniscale pad; ruwe tast en nociceptie via het spinothalamische pad. Het gehoor- en evenwigsysteem gebruiken haarcellen in het binnenoor die trillingen en hoofdbewegingen omzetten in neurale signalen.

Praktisch gezien is mechanoreceptie cruciaal voor grip, handfunctie, houding en balans. Aandoeningen zoals neuropathieën kunnen de detectie van druk en textuur verminderen. Klinische tests, zoals de monofilamenttest en vibrotest, meten mechanoreceptieve functies.