nociceptie

Nociceptie is het sensorische proces waarbij nociceptoren schadelijke of potentieel schadelijke prikkels detecteren en deze prikkels omzetten in elektrische signalen die richting het centrale zenuwstelsel worden gestuurd. Nociceptie verwijst daarmee naar de transductie en transmissie van prikkelinformatie, niet naar de subjectieve ervaring van pijn, die pas ontstaat in de hersenen.

Nociceptoren bevinden zich in vrije zenuwuiteinden van huid, spieren, gewrichten en in sommige organen. Ze kunnen reageren op mechanische, thermische en chemische prikkels; veel nociceptoren zijn polymodaal. Bij activatie openen ionkanalen (zoals TRP-kanalen) en ontstaan actiepotentialen die via perifere zenuwvezels naar het ruggenmerg gaan. De twee hoofdtypen afferenten zijn A-deltavezels (snelle, scherpe pijn) en C-vezels (langzamere, doffe of branderige pijn).

In het ruggemergse ruggenmerg ontstaat de eerste synaps in de dorsalhorn, vaak in de substantia gelatinosa (lamina II). De nociceptieve informatie wordt doorgegeven via de tractus spinothalamicus naar de thalamus en vervolgens naar cortical gebieden zoals de somatosensorische cortex, de insula en de anterior cingulate cortex. Deze corticale verwerking levert de discriminatieve sensorische perceptie en de affectieve/ motivationele dimensie van pijn.

Modulatie van nociceptie vindt plaats via descendende systemen, waaronder de periaqueductale grijze kern en de nucleus raphe magnus, die via endogene analgesie de signaalsterkte kunnen veranderen. Mechanismen zoals perifere en centrale sensitisatie kunnen de prikkelbaarheid verhogen, wat leidt tot hyperalgesie en allodynie, vooral bij ontstekings- en neuropathische aandoeningen.

Kortom, nociceptie beschrijft de neurale verwerking van schadelijke prikkels, terwijl pijn de complexe ervaring is die door de hersenen wordt geconstrueerd.