hypoventilatie

Hypoventilatie is een klinische toestand waarin de ademhaling de geproduceerde kooldioxide (CO2) niet efficiënt uit het lichaam kan verwijderen. Hierdoor ontstaat hypercapnie en vaak ook een daling van de zuurstofconcentratie in het bloed. Bij langdurige hypoventilatie kan het lichaam compensatie inzetten via de nieren, die meer bicarbonaat produceren, waardoor de zuurgraad van het bloed enigszins wordt genivelleerd.

Oorzaken variëren en kunnen meerdere systemen betreffen. Neuromusculaire aandoeningen zoals amyotrofische laterale sclerose, myasthenia gravis of dwarslaesie verzwakken de ademhalingsspieren. Centrale depressie van het ademhalingscentrum door medicijnen (opioïden, sedativa) of hersenletsel kan de ademhaling verlagen. Aandoeningen van de borstkas of ademhalingsspieren, zoals obesitas-hypoventilatiesyndroom, kyfoscoliose of ernstige spierzwakte, beperken de ademarbeid. Longziekten kunnen eveneens bijdragen, vooral als ze samenhangen met uitputting van de ademhalingsspieren.

Pathofysiologisch leidt de verminderde alveolaire ventilatie tot CO2-retentie en een respiratoire acidose. Bij chronische gevallen ontstaat renale compensatie met verhoogd plasma-bicarbonaat, waardoor de pH enigszins stabiel blijft maar hypoxie kan voortduren. Langdurige hypoventilatie kan leiden tot pulmonale vasculaire veranderingen, polycythemie en hartbelasting.

Symptomen variëren en hangen af van oorzaak en ernst. Veelvoorkomend zijn ochtendhoofdpijn, slaperigheid overdag, vermoeidheid, concentratieproblemen en kortademigheid bij inspanning. In ernstige gevallen kunnen cyanose, verwarring of ademhalingsfalen optreden.

Diagnose gebeurt meestal met arteriële bloedgasanalyse die verhoogd PaCO2 aangeeft, vaak gepaard gaand met verlaagde PaO2. Aanvullend kunnen capnografie, nachtelijk oximetrie, spirometrie en beeldvorming helpen bij het achterhalen van de oorzaak. Behandeling richt zich op onderliggende oorzaken en kan bestaan uit niet-invasieve ventilatie (BiPAP), zuurstoftherapie met zorgvuldige monitoring, gewichts- en aandoeningsspecifieke maatregelen en longrehabilitatie. De prognose varieert per oorzaak en de respons op therapie.