getij

Getij is de periodieke verhoging en daling van het zeewaterniveau langs kusten en in estuaria, veroorzaakt door de zwaartekracht van de maan en de zon en de beweging van de aarde. Het verschijnsel bepaalt het dagelijkse ritme van hoog- en laagwater en beïnvloedt getijdenwateringen, estuariene stromingen en zand- en keileemafzettingen.

De werking berust op de gravitationele krachten; aan de kant die naar de maan of de zon gericht is, ontstaat een waterbol bulg, terwijl aan de tegenovergestelde kant een tweede bulg ontstaat. Doordat de aarde roteert en de hemellichamen van positie wisselen, bewegen deze getijbulges ten opzichte van de kusten, wat leidt tot regelmatige tijden van hoog- en laagwater. Getijpatronen variëren per locatie: hoofdregel is semidiuraal getij (twee hoog- en twee laagwater per etmaal), maar veel kustgebieden kennen diurnale of gemengde getijden. Bij bepaalde standen van de maan en de zon spreken we van springtij, wanneer de getijverschillen groter zijn, en van neepij, wanneer de verschillen kleiner zijn.

Verschillende factoren bepalen de amplitude en timing van getij: de vorm en diepte van de kustlijn en de bodem (bathymetrie), de afstand tot het land, de aanwezigheid van schorren en estuaria, windsnelheid en luchtdruk. Lokaal kan wind en barometrische druk getij vergroten of afzwakken, terwijl getijstromingen sedimenttransport en erosie beïnvloeden.

Getij wordt continu gemeten met waterpassen en getijtabellen en kan worden voorspeld met behulp van harmonische analyse van verschillende getijconstanten (zoals M2, S2, N2, K1 en O1). Toepassingen zijn onder meer scheepvaart, vissers-, recreatieve planning en kustbeheer; er wordt ook gekeken naar energiemogelijkheden met getij-energie-installaties.