hoofdregel

Hoofdregel is een term in het Nederlands die verwijst naar de algemene regel of het belangrijkste uitgangspunt binnen een bepaald domein. Letterlijk betekent het ‘hoofdregel’ of ‘algemene regel’ en het dient als baseline, de standaardsituatie waarop men doorgaans uitgaat, voordat uitzonderingen of specifieke omstandigheden worden behandeld.

In verschillende vakgebieden wordt de hoofdregel gebruikt om de norm te beschrijven. In rechtspraak en beleid verwijst de hoofdregel vaak naar de algemene aanname of default-positie, terwijl de uitzonderingen aangeven wanneer die regel niet geldt. In taal- en grammaticale bronnen wordt een hoofdregel gepresenteerd als de basale regel voor structuur of vorming, met afwijkingen die vervolgens worden toegelicht.

Voorbeelden: in de Nederlandse grammatica is een bekende hoofdregel dat de finite werkwoord in de hoofdzin in de tweede positie staat (V2), terwijl in bijzinnen het werkwoord aan het eind staat. In juridische of beleidsmatige contexten kan de hoofdregel zijn dat een overeenkomst bindend is tussen partijen die bekwaam zijn en instemmen, met uitzonderingen bij dwaling of misbruik. Een hoofdregel wordt doorgaans gezien als een uitgangspunt dat kan wijzigen onder specifieke omstandigheden of door afwijkende regels.