degeneratie

Degeneratie is een verzamelterm die in de geneeskunde en aanverwante vakgebieden wordt gebruikt om een proces te beschrijven waarbij de structuur of functie van cellen, weefsels of organen achteruitgaat. Het kan ontstaan door veroudering, langdurige stress of letsel en kan reversibel of onomkeerbaar zijn, afhankelijk van de oorzaak en duur van de afwijking.

In de pathologie worden verschillende vormen onderscheiden. Hydropische degeneratie is een vroeg reversibel stadium gekenmerkt door zwelling van cellen door waterretentie. Vetdegeneratie (steatose) houdt de ophoping van vet in cellen in, bijvoorbeeld in lever of hart. Andere vormen omvatten pigmentdegeneratie en degeneratieve veranderingen van zenuwen en bindweefsel. Wanneer degeneratie voortschrijdt, kan dit leiden tot atrofie en functieverlies; bij aanhoudende schade kan necrose volgen.

Degeneratieve aandoeningen verwijzen naar ziektebeelden waarbij degeneratie van weefsels centraal staat, zoals osteoartrose (degeneratie van kraakbeen en gewrichten) en neurodegeneratieve ziekten als Alzheimer, Parkinson en Huntington. Deze aandoeningen kenmerken zich door progressieve, vaak onomkeerbare achteruitgang van neuronale of celstructuren, wat leidt tot cumulatieve cognitieve en motorische beperkingen.

Oorzaken en mechanismen omvatten veroudering, ischemie, toxische of metabole insulten, ontsteking en genetische factoren. Effectieve behandeling richt zich doorgaans op het vertragen van de achteruitgang, symptomatische therapie en verbetering van kwaliteit van leven; genezing is in veel gevallen nog niet mogelijk.

Let op dat degeneratie verschilt van necrose: degeneratieve veranderingen kunnen reversibel zijn in vroege stadia, terwijl necrose cellen letterlijk afsterven.