compatibiliteitsafspraken

Compatibiliteitsafspraken, in het Engels vaak aangeduid als compatibility agreements, zijn formele regels of onderhandelde afspraken die bepalen of een publiek functionaris naast diens officiële taken andere betaalde of significante functies mag uitoefenen. Ze zijn bedoeld om belangenverstrengeling te voorkomen, onafhankelijkheid te waarborgen, voldoende tijd voor publieke verantwoordelijkheden te laten en het vertrouwen in de publieke sector te behouden.

Deze afspraken worden gebruikt voor functies zoals ministers, leden van het parlement, lokale raadsleden en hoge ambtenaren. Ze behandelen doorgaans activiteiten zoals buitengewone betaalde arbeid, zetels in commissies of raden, eigendom of leiderschap in private ondernemingen, advieswerk en politieke activiteiten naast de functie. Ook kunnen inkomstenlimieten worden gesteld, disclosure-verplichtingen opgelegd of bepaalde posities helemaal verboden.

Een compatibiliteitsafspraak bevat normaal gesproken definities van de gedekte functies, toegestane activiteiten onder voorwaarden, rapportage- en toestemmingsprocedures, en de gevolgen bij overtreding. De goedkeuring kan plaatsvinden door een supervisor, een integriteits- of ethiekcommissie, een parlementair lichaam of het betrokken ministerie, en de regels kunnen zijn vastgelegd in wetgeving, regelgeving of een intern gedragscode.

Naleving wordt doorgaans gemonitord door een ethiek- of integriteitskantoor; overtredingen kunnen sancties veroorzaken, zoals het verlies van functie, disciplinaire maatregelen of gedwongen ontslag van nevenfuncties. De exacte inhoud en strengheid van compatibiliteitsafspraken variëren per jurisdictie en in de tijd, en weerspiegelen verschillende politieke culturen en governance-tradities.

Zie ook: belangenconflicten, gedragscode, integriteit in de overheid. Hoewel de term vooral in Nederlandse context wordt gebruikt, komen vergelijkbare concepten in veel landen voor onder andere benamingen.