brein

Het brein is het orgaan in het centrale zenuwstelsel van gewervelde dieren en mensen dat verantwoordelijk is voor de verwerking van informatie, waarneming, beweging, leren, taal, emoties en de regulatie van autonome functies. Bij volwassenen weegt het gemiddeld ongeveer 1,2 tot 1,4 kilogram en is het voor een groot deel afhankelijk van zuurstof en glucose.

Anatomie en structuur: Het brein bestaat uit het cerebrum (hersenhelften en de cortex), het cerebellum (kleine hersenen) en het hersenstamgedeelte (medulla oblongata, pons en mesencephalon). De cortex is verdeeld in lobes: frontaal, pariëtaal, temporaal en occipitaal. Belangrijke subcorticale structuren zijn de thalamus, hypothalamus, hippocampus en amygdala. Neuronen en gliacellen vormen uitgebreide netwerken waarin informatie via synapsen wordt doorgegeven.

Functies: Het brein verwerkt zintuiglijke signalen, stuurt beweging en coördineert evenwicht. Daarnaast ondersteunen het geheugen, taal, redeneren en executieve functies. Het brein reguleert ook automatisch functies zoals hartslag, ademhaling en eetlust via de hersenstam en hypothalamus.

Bloedvoorziening en ontwikkeling: De cerebrale bloedtoevoer gaat via de halsslagaders en de wervelslagaders, met verbindingen in het Circulus Willis. Tijdens de ontwikkeling ontstaan de basisstructuren uit de neurale buis; later vinden synaptische pruning en myelinisatie plaats die rijping en efficiëntie bevorderen.

Plasticiteit en ouderdom: Het brein vertoont plasticiteit door leren en ervaring, en blijft in zekere mate veranderlijk in volwassenheid. Bij veroudering neemt volume en neurale connectiviteit af, terwijl reservefuncties en compensatie mogelijk blijven.

Ziekten en onderzoek: Veel aandoeningen treffen het brein, zoals beroerte, epilepsie, de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Onderzoek maakt gebruik van beeldvormingstechnieken zoals MRI, fMRI, CT en EEG om structuur en functie te bestuderen.